وظایف اشخاص حقیقی و حقوقی
در ابتدا به تعریف اشخاص حقیقی و حقوقی می پردازیم و در ادامه توضیحات مختصری درباره ی وظایف و تکالیف اشخاص حقیقی و حقوقی خواهیم داد. با ما همراه باشید.
اشخاص حقیقی
شخص حقیقی، فردی است که در قید حیات می باشد و با اتکا به شخصیت خود دارای حقوق و تکالیفی است که باید آنها را اجرا نماید. به عبارت دیگر می توان گفت که تمامی انسان‌ها شخص حقیقی به حساب می آیند و هر انسانی از زمانی که به دنیا می آید تا زمانی که می میرد دارای شخصیت حقیقی می باشد.
اشخاص حقیقی در ایران به ۳ گروه تقسیم بندی می شوند و هر کدام از آنها حقوق و وظایف مربوط به خود را دارند.
گروه اول اشخاصی هستند که وظایفی از جمله تسلیم اظهارنامه مالیاتی، نوشتن دفاتر قانونی بر اساس استانداردهای حسابداری و… را دارند. این گروه طبق گزارش سازمان امور مالیاتی به لحاظ حجم فعالیت شامل افراد زیر می باشند:
- صاحبان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی
- اشخاصی حقیقی که از معادن بهره برداری می‌کنند
- صاحبان مراکز آموزشی و پرورشی، دانشگاه‌ها و..
- صاحبان مؤسسه‌های حمل و نقل دریایی، زمینی و هوایی
- فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه ذی‌ربط
- دارندگان کارت بازرگانی (صادرات و واردات)
- و…
گروه دوم: اشخاص حقیقی هستند که می بایست نسبت به تهیه و ارائه صورت‌های مالی به اداره امور مالیاتی اقدام نمایند و نیز این گروه به دریافت دفاتر تجاری نیاز ندارند. اشخاص حقیقی که در این گروه قرار دارند حجم فعالیت و مجموع درآمد (یک تا سه میلیارد تومان) بیشتر می باشد.
گروه سوم: اشخاص حقیقی که در گروه سوم قرار گرفته اند باید بابت فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند خلاصه درآمد و هزینه سالیانه خود را به همراه اظهارنامه مالیاتی به اداره امور مالیاتی ارائه نمایند. همچنین میزان درآمد حاصل از فعالیت این اشخاص کمتر از یک میلیارد تومان در سال می باشد و بسیاری از اشخاص حقیقی در این گروه قرار گرفته اند.
اشخاص حقوقی
شخصیت حقوقی نوعی شخصیت تجاری به حساب می آید. در اکثر کشورها برای هر سازمان یا شرکت، شخصیتی حقوقی در نظر گرفته می‌شود. به بیان دیگر برای اینکه این سازمان‌ها و شرکت‌ها بتوانند به اهدافشان دست یابند باید صاحب حق و تکلیف گردند بدان معنا که این امکان را داشته باشند که اموال مختلف را خریداری کرده و آن را اداره نمایند. اشخاص حقوقی به دلیل دستیابی به اهداف مالی ایجاد می‌شوند مثل انواع شرکت‌های تجاری. برخی از اشخاص حقوقی برای ارائه انواع خدمات ایجاد می‌شوند مثل شهرداری‌ها یا دانشگاه‌ها.
لازم به توضیح است که اشخاص حقوقی اگر بخواهند صاحب شخصیت حقوقی شناخته شوند می بایست در مراجع ذی‌ربط ثبت گردند. علاوه بر این اشخاص حقوقی با انحلال و یا ورشکستگی ممکن است که شخصیت حقوقی خودشان را از دست بدهند. به عبارت دیگر می‌توان گفت پایان شخصیت حقوقی، مانند مرگ یک شخصیت حقیقی به شمار می‌رود.
اشخاص حقوقی مکلف اند اظهارنامه و حساب سود و زیان و ترازنامه متکی به دفاتر و اسناد و مدارکشان را حداکثر تا ۴ ماه بعد از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر کدام از آنها را به اداره امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص حقوقی در آن واقع است ارایه و مالیات متعلق را پرداخت کند.
حقوق و تکالیف
همانطور که اشخاص حقیقی دارای حقوق و تکالیف قانونی مشخصی هستند اشخاص حقوقی نیز دارای حقوق مشخصی می باشند. در واقع اشخاص حقوقی از همه حق و حقوقی که شخص حقیقی از آن برخوردار می باشد برخوردار است به جز مواردی که به طور طبیعی مخصوص انسان و اشخاص حقیقی است. اشخاص حقوقی نمی‌توانند خارج از اساس‌نامه خود حقوقی داشته باشد درواقع حقوق و تکالیف هر شخص حقوقی متناسب با اهدافی است که برای او در نظر گرفته شده است.
اشخاص مشمول تکالیف مالیاتی
- تمامی مالکین اعم از اشخاص (حقیقی یا حقوقی) نسبت به اموال یا املاک خود که در ایران واقع شده است.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به تمامی درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران کسب می کند.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به تمامی درآمدهایی که در ایران کسب می کند.
- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به تمامی درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران کسب می کند.
- هر شخص غیر ایرانی ( حقیقی یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی که در ایران کسب می کند و نیز نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات. از ایران کسب می کند.
تکالیف مالیاتی مهم اشخاص حقیقی
تحویل دفاتر روزنامه و مشاغل جزو وظایف اشخاص حقیقی می باشد. اگر این دفاتر حتی یک روز بعد از شروع سال مالی دفاتر ثبت گردد ممیز مالیاتی می تواند مالیات آن سال را به صورت علی الراس محاسبه نماید.
تکالیفی که صاحبان مشاغل یا اشخاص حقیقی از انجام آن خودداری کنند مشمول جرایم مالیاتی غیر قابل بخشش می شود مانند: پلمپ دفاتر قانونی
تکالیف مالیاتی اشخاص حقوقی
- پلمپ دفاتر قانونی.
- تشکیل پرونده مالیات بر درآمد اشخاص (حقیقی- حقوقی).
- تشکیل پرونده مالیات بر ارزش افزوده.
- ارائه لیست حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی.
- ارائه اظهارنامه مالیات بر درآمد حقوق.
- ارائه اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده.
- ارائه صورت معاملات فصلی.
- تحریر دفاتر قانونی.
- ارائه اظهارنامه مالیات بر عملکرد یا اظهارنامه مالیات بردرآمد.
تقسیم بندی تکالیف مالیاتی از نظر مقاطع زمانی
- تکالیف مالیاتی قبل از شروع سال مال:
قبل از شروع سال مالی، بعضی عملیات مانند پلمپ دفاتر می بایست انجام گیرد. درخواست پلمپ دفاتر به استثنای سال اول ثبت، باید قبل از شروع سال مالی انجام گردد.
- تکالیف مالیاتی روزانه
اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به انجام عملیات ثبت و بایگانی مدارک خرید، فروش و هزینه در سیستم حسابداری و تحریر دفاتر کل و روزنامه هستند.
- تکالیف مالیاتی ماهانه
یکی دیگری از وظایفی که برعهده اشخاص (حقیقی- حقوقی) است، انجام تکالیف ماهیانه است. که حداکثر مهلت ارسال آن یک ماه بعد از اتمام ماه قبل می باشد این تکالیف شامل:
- تهیه و تنظیم و ارسال لیست بیمه.
- تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیات بر حقوق.
- تکالیف مالیاتی فصلی
- ارسال اظهارنامه ارزش افزوده می باشد که می بایست 15 روز پس از پایان هر فصل این اظهارنامه آماده گردد. .
- ارسال صورت معاملات فصلی که ۴۵ روز پس از هر فصل می باشد
- تکالیف مالیاتی سالانه
- ارائه اظهارنامه عملکرد کلیه اشخاص حقیقی تا پایان خرداد ماه.
- ارائه اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی تا۴ ماه بعد از اتمام سال مالی می باشد.
